ဘာကြောင့် ရေတိမ် ဖြစ်ရတာလဲ?

 

 ရေတိမ်ဆိုတာ မျက်လုံးထဲမှာ ဖိအား အရမ်းများတဲ့အတွက် အမြင်အာရုံကြော ပျက်ဆီးသွားတဲ့ ဝေဒနာ တစ်မျိုး ဖြစ်ပါတယ်။ အမြင်အာရုံကြောဟာ အမြင်အာရုံအတွက် အရမ်း အရေးပါတဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်ကို လုပ်နေတဲ့ အာရုံကြော တစ်ခုပါ။ ဒီအာရုံကြောဟာ မျက်လုံးက အချက်ပြချက်တွေကို ဦးနှောက်သို့ပို့ပေးပြီး ဦးနှောက်မှ တစ်ဆင့် ပုံရိပ်များအဖြစ် ပြန်ပြောင်းပေးတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီကြားခံ ဆက်သွယ်ပေးနေတဲ့ အမြင်အာရုံကြောက ကောင်းကောင်း အလုပ်မလုပ်ဘူးဆိုရင် အမြင်ထိခိုက်လာနိုင်ပြီး မျက်လုံးကန်းသည် အထိဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။

ဘာကြောင့် ရေတိမ် ဖြစ်ရတာလဲ?

မျက်လုံးဟာ မျက်လုံးအတွင်းထဲက တစ်ရှုးတွေကို သန့်ရှင်းပြီး အာဟာရထုတ်လုပ်ပေးတဲ့ အရည်တွေကို ထုတ်လုပ်ပေးပါတယ်။ ဒီအရည်တွေကို aqueous humour လို့ခေါ်ပါတယ်။ ဒီ aqueous humour ဟာ မျက်ရည်နဲ့ မဆိုင်ပါဘူး။ မျက်ရည်ထွက်ခြင်းဟာ aqueous humour ကြောင့်ထွက်တာ မဟုတ်ပါဘူး။ ပုံမှန်အားဖြင့် ဒီအရည်တွေဟာ drainage angle လို့ခေါ်တဲ့ လမ်းကြောင်းမှ အပြင်ကို စီးဆင်းသွားပါတယ်။ ရေတိမ်ရှိမယ်ဆိုရင် ဒီလမ်းကြောင်းဟာ ပိတ်မိနေပြီး အရည်တွေက မျက်လုံး တွင်းသို့ ပြန်ဝင်လာကာ မျက်လုံးတွင်း ဖိအားကို ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ ဘာကြောင့် ဒီလမ်းကြောင်း ပိတ်ဆို့ရတာလဲဆိုတာ အခုချိန်ထိသေချာ မသိရသေးပေမဲ့ ဆေးပညာရှင်တွေကတော့ ဒီလို ပိတ်ဆို့တဲ့ ဝေဒနာက မျိုးရိုးလိုက်တဲ့ ဝေဒနာ ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုထားပါတယ်။

ဘယ်လို လူတွေမှာ ရေတိမ် ဖြစ်လာနိုင်သလဲ။

သင့်ရဲ့ မိဘ၊ အစ်ကို ၊ အမနဲ့ သွေးချင်းနီးတဲ့ ဆွေမျိုးတွေမှာ ရေတိမ်ရှိမယ်ဆိုရင် သင်မှာလည်း ဖြစ်ပွားလာနိုင်ပါတယ်။ အသက် ၄၀ ကျော်လာတာနဲ့ အမျှ ရေတိမ် ဖြစ်ပွားနိုင်ခြေ ပိုများလာပြီး အောက်ပါ ဝေဒနာတွေ ရှိနေရင်လည်း ခံစားရနိုင်ခြေ ရှိပါတယ်။ အဲ့ဒါတွေကတော့

• မျက်လုံးတွင် ဖိအားများလာခြင်း၊
• မျက်လုံးထိခိုက်မှု၊ ခွဲစိတ်မှု ခံယူထားရခြင်း၊
• မျက်လုံးရှေ့က မျက်ကြည်လွှာ ပါးလွှာခြင်း၊
• ဆီးချိုရောဂါ၊ သွေးဖိအားများခြင်းနဲ့ နှလုံးရောဂါ၊
• အမြင် အာရုံကြောထိခိုက်ခြင်း၊
• စတီးရွိက် ဟော်မုန်း မျက်စဉ်းဆေးတွေနဲ့စတီးရွိက် ဟော်မုန်း ဆေးဝါးတွေ သောက်သုံးခြင်း။

ရေတိမ် အမျိုးအစားများ။

ရေတိမ် အမျိုးအစား စုစုပေါင်း (၄) မျိုး ရှိပါတယ်။ အတွေ့ရအများဆုံးကတော့ လမ်းကြောင်း ပွင့် ရေတိမ် (Open-Angle Glaucoma) ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီရေတိမ်ဟာ ရေတိမ်ဖြစ်ပွားတဲ့ လူနာ ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းမှာတွေ့ရလေ့ ရှိပြီး မျက်ဝန်း (iris) နဲ့ မျက်ကြည်လွှာ (cornea) ကြားထောင့်ဟာ ကျယ်ဝန်းနေပေမဲ့ အတွင်းပိုင်းမှာ ပိတ်နေတဲ့ ရေတိမ်ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီရေတိမ် အမျိုးအစားကတော့ ဖြစ်ပွားချိန် ကြာမြင့်ပြီး ရောဂါ လက္ခဏာတွေကို အစပိုင်းမှာတွေ့ရမှာ မဟုတ်ပါဘူး။

လမ်းကြောင်း ပိတ်ရေတိမ် (Angle-Closure Glaucoma)။

ဒီလိုရေတိမ်မျိုးကတော့ အဖြစ်မြန်ပြီး အရေးပေါ် ကုသဖို့လိုပါတယ်။ ဒီရေတိမ်ဟာ drainage လမ်းကြောင်း အပေါက်ကျဉ်းနေတဲ့ လူတွေမှာ အဖြစ်များပြီး ရုတ်တရက် လမ်းကြောင်း ပိတ်ဆို့သွားတတ်ပါတယ်။ ဒီလို ပိတ်ဆို့သွားတဲ့ အခါမှာ မျက်လုံးတွင်းမှ အရည်တွေက ပြင်ပကို မထွက်သွားတော့ဘဲ မျက်လုံးတွင်းက ဖိအားတွေက ရုတ်တရက် မြင့်တတ်လာပါတော့တယ်။ သင့်အနေနဲ့ ရုတ်တရက်ပြင်းထန်စွာ မျက်လုံးနာကျင်ခြင်း၊ ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ မအီမသာဖြစ်ခြင်းနဲ့ အမြင်အာရုံ ချို့ယွင်းလာခြင်းတို့ ဖြစ်လာရင် မျက်လုံးကန်းခြင်းမှ ကာကွယ်နိုင်ရန်အတွက် အရေးပေါ် ခွဲစိတ်မှု ပြုလုပ်ပြီး drainage လမ်းကြောင်းကို ပြန်လည် ဖွင့်နိုင်ပါတယ်။ လမ်းကြောင်း ပိတ်ရေတိမ် ကတော့ ပိုအတွေ့ရနည်းတဲ့ ရေတိမ်မျိုးဖြစ်ပြီး ရောဂါလက္ခဏာတွေက ချက်ခြင်း သိသာပါတယ်။

သာမန် ဖိအားရှိရေတိမ် (Normal-Tension Glaucoma (NTG)) ။

ဒီရေတိမ်အမျိုးအစားက မျက်လုံးတွင်းဖိအားက အရမ်းမများရင်တောင် အမြင်အာရုံကြော ထိခိုက်သွားတဲ့ ရေတိမ်မျိုးဖြစ်တာကြောင့် သာမန်ဖိအားရှိရေတိမ်လို့ခေါ်တာပါ။ ဆေးပညာရှင်တွေကတော့ သာမန် ဖိအားပဲ ရှိနေတာတောင် ဘာကြောင့် အမြင်အာရုံကြောတွေ ပျက်ဆီးသွားရတာလဲဆိုတာကို အတိအကျ မသိသေးကြပါဘူး။ ဖြစ်နိုင်တာတစ်ခုကတော့ အမြင်အာရုံကြောဟာ ဖိအားလေး နည်းနည်းလေးတိုးလာတာနဲ့ ပျက်စီးသွားနိုင်တဲ့ အထိ နူးညံ့လွန်းခြင်းကြောင့် ဖြစ်နိုင်တဲ့အပြင် အမြင်အာရုံကြောသို့ သွေးနည်းပါးစွာ စီးဆင်းခြင်းကြောင့် ပျက်စီးသွားတာလည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဒီလို ရေတိမ်မျိုးဆိုရင်တော့ ဆရာဝန်များက မျက်လုံးတွင်းဖိအားကို သာမန်ဖိအားထက်နည်းပါးစေဖို့ အတွက် ကုသပေးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။